Saddam dan sonra 4 yılda Irak ta neler oldu

Bugün hayatta olmayan Saddam Hüseyin'in devrilmesinden sonra kanlı mezhep çatışmalarına sahne olan Irak'ta on binlerce kişi yaşamını yitirdi.

9 Nisan 2003'de Amerikan tankları başkent Bağdat'a girdi. Amerikan deniz piyadeleri başkentin merkezindeki Firdevs Meydanında bulunan Saddam Hüseyin heykelinin boynuna bir ip geçirdi ve heykeli bronz ayağından ayırdı.

O zamandan beri Saddam Hüseyin ile rejimin 3 üst düzey yetkilisi asılarak idam edildi, 6'sı da soykırım ve savaş suçu işlemekle suçlanıyor, Irak'taki çatışmalar ve kaos ortamı ise bölgedeki dengeleri tehdit eder hale gelmiş bulunuyor.

Bağdat'ta o zamanlar Saddam Hüseyin heykelinin devrilmesiyle Bush'a övgüler yağdıranlar, bugünlerde ise Bush'u eleştiriyor.

Rejiminin düştüğü 9 Nisanın yıldönümü radikal Şii lider Mukteda Sadr tarafından Amerikan karşıtı büyük bir gösteri için seçildi. Saddam Hüseyin'den sonra Devlet Başkanı olan Celal Talabani de mart sonundaki bir açıklamasında, Amerikalıları açıkça zikretmeden de olsa, "Irak'ın kurtuluşunun bir işgale dönüştüğünü" bile söylemiş bulunuyor.

Bugün bazı Amerikalı yetkililer bile, yapılan hataların başında Irak ordusunun ve Baas partisinin dağıtılmasının geldiğini ifade ediyor.

22 Şubat 2006'da Samarra kentinde Şii türbesine düzenlenen ve kimsenin ölmediği saldırı ise mezhepler arasındaki çatışmaların başlangıcı kabul ediliyor. Saldırının ardından patlak veren çatışmalarda geçen yıl 30 binden fazla Şii ve Sünninin öldüğü sanılıyor.

Şiddetin son bulması için sarf edilen son gayretlerden biri ise Irak ve Amerikan askerlerinden oluşan 80 bin kişinin, 14 Şubattan itibaren Bağdat ve çevresine konuşlandırılması. ABD ve Irak hükümetine göre planın ilk etkileri kendini hissettirmeye başladı, ama kanlı çatışmalar gündelik yaşamın bir parçası olmaya devam ediyor.

Irak'ta gerçek ölümleri saptamak ise çok zor. Irak istatistiklerine göre 2003'ten beri 60 bin 674 sivil öldü. Askerler cephesinde de ABD'den 3 bin 263, İngiltere'den 140, koalisyon genelinde de 124 ölü bulunuyor.

Şiddet olayları yüzünden Irak'tan kaçanların sayısının 2 milyon civarında, imkanları olmadığından ülkeden kaçamayıp da ülke içinde yer değiştirenlerin sayısının ise 1,8 milyon civarında olduğu tahminleri yapılıyor. Nüfusun üçte biri de yoksulluk sınırının altında yaşıyor.

Irak içindeki kaos ortamının, Irak'taki Sünnilere yardım etmeye çalışan Sünni Arap ülkeleriyle ABD tarafından Şii milisleri desteklemekle suçlanan İran arasında bölgesel krize dönüşmesinden endişeli ediliyor...

SADDAM HÜSEYİN'İN DEVRİLMESİNDEN BERİ IRAK

Hakkında açılan davalardan biri olan Şiilerin katline ilişkin Duceyl davasında suçlu bulunan Saddam Hüseyin, 30 Aralık 2006'da asılarak idam edildi.

4 yıl öncesinden bu yana Irak'taki olaylar ise özetle şöyle gelişti:

-2003-

9 Nisan: 20 Martta Irak giren Amerikan askerleri başkent Bağdat'a girdi. Rejim, Firdevs meydanındaki Saddam Hüseyin heykelinin indirilmesiyle devrildi.

1 Mayıs: Harekatın başlamasından 6 hafta sonra, ABD Başkanı George Bush, "esas çatışmaların" sona erdiğini, ama teröre karşı savaşın sürdüğünü ilan etti.

19 Ağustos: Bağdat'taki BM merkezine saldırı düzenlendi, aralarında temsilci Sergio Vieira de Mello'nun da bulunduğu 22 kişi öldü.

3 Eylül: Saddam Hüseyin sonrasında ilk hükümet kuruldu.

2 Ekim: Irak Teftiş Grubu, savaşın gerekçesi olarak gösterilen kitle ihma silahlarından bir tane bile bulunmadığını ilan etti.

16 Ekim: Çok uluslu bir güç öngören 1511 sayılı BM kararı kabul edildi.

13 Aralık: Saddam Hüseyin yakalandı.

-2004-

1 Şubat: Irak'ın kuzeyindeki Erbil'de Irak Kürdistan Yurtseverler Birliği ile Irak Kürdistan Demokratik Partisine düzenlenen çifte saldırıda 100'den fazla kişi öldü.

2 Mart: Kerbela ve Bağdat'ta Şiilere karşı saldırılarda 170'ten fazla kişi öldü.

8 Mart: Geçici anayasa imzalandı.

4 Nisan: Radikal Şii lider Mukteda Sadr partizanlarıyla koalisyon askerleri arasında çatışma çıktı, çatışmalar ağustosa kadar sürdü.

8 Nisan: Yabancıların kaçırılması olayları başladı. Kaçırılan 100'den fazla rehineden 30'u daha sonra öldürüldü.

28 Nisan: Ebu Garip cezaevinde Amerikan askerlerinin kötü muamele ettiği mahkumların görüntüleri yayımlandı.

28 Haziran: İktidar yetkisi Irak hükümetine devredildi.

- 2005 -

30 Ocak: Çok partili ilk seçimler yapıldı. Sünniler tarafından boykot edilen seçimlerde Kürtlere karşı Şiiler mutlak iktidar elde etti.

28 Şubat: Hille'de saldırı... El Kaide'nin Irak'taki kolu El Zerkavi grubu tarafından üstlenilen saldırıda 118 kişi öldü.

6-7 Nisan: Kürt Celal Talabani devlet başkanı seçildi, Şii İbrahim Caferi başbakan atandı.

14 Eylül: Bağdat'ta El Kaide tarafından üstlenilen saldırıda, en az 128 kişi öldü. Zerkavi Şiilere karşı savaş ilan etti.

19 Ekim: Saddam Hüseyin'in 1980'lerde Şiilerin katliyle ilgili yargılandığı Duceyl davası başladı. Saddam Hüseyin, Kasım 2006'da idama mahkum edildi.

15 Aralık: Seçimlerde muhafazakar Şiiler zaref kazandı.

- 2006 -

22 Şubat: Samarra'daki Şii türbesinin dinamitlenmesi, aynı zamanda mezhepler arasındaki kanlı çatışmaların başlangıcı oldu.

20 Mayıs: Nuri El Maliki'nin ulusal birlik hükümeti göreve başladı.

7 Haziran: Zerkavi, Amerikan baskınında öldürüldü.

21 Ağustos: Saddam Hüseyin'in bu kez Kürtlerin katliyle ilgili Enfal davası başladı.

23 Kasım: Bağdat'taki Sadr mahallesinde düzenlenen saldırılarda 200'den fazla kişi öldü.

30 Aralık: Saddam Hüseyin asıldı.

- 2007 -

10 Ocak: Bush, Irak'a 21 bin 500 asker daha gönderileceğini ilan etti.

15 Ocak: Saddam Hüseyin'in üvey kardeşi Barzan El Tikriti ile eski Devrim Mahkemesi başkanı Avad El Bender'in Duceyl davasında aldığı idam cezası infaz edildi.

3 Şubat: Bağdat'taki intihar saldırısında en az 130 kişi öldü

14 Şubat: Bağdat güvenlik planı uygulaması başladı.

10 Mart: Irak ile ilgili uluslararası konferans Bağdat'ta yapıldı. Bağdat, komşularının müdahalelerinin son bulmasını istedi.

20 Mart: Duceyl davasında idama mahkum edilen Irak eski Devlet Başkanı Yardımcısı Taha Yasin Ramazan'ın cezası, savaşın yıldönümünde infaz edildi.

AA